Komfort i bezpieczeństwo w domu
Wszyscy wiemy jak ważne jest bezpieczeństwo. Poprawnie działające urządzenia wentylacyjne w naszych domach i mieszkaniach mają nam właśnie bezpieczeństwo zapewnić. Każde z mieszkań, każdy z domów co pewien czas odwiedzają kominiarze, by dokonać przeglądu instalacji wentylacyjnej i szczelności instalacji gazowej. Kominiarze przynoszą bezpieczeństwo, dbają o nie, ale my także nie powinniśmy zapominać o naszym bezpieczeństwie i obowiązkach, które nakładają na nas przepisy prawa. Administratorzy obiektów, właściciele domów jednorodzinnych zobowiązani są do zgłaszania potrzeby okresowego przeglądu instalacji i umawianie go. Potrzebę wzmożonej uwagi w tym obszarze obserwujemy szczególnie z początkiem sezonu grzewczego. Praca kominiarzy zapobiega często wielu tragediom. Dlatego każdy z nas powinien wiedzieć jakie są zasady poprawnego działania wentylacji.
Nieprawidłowa wentylacja a tlenek węgla
W miejscach, gdzie wentylacja nie działa poprawnie, może pojawić się „cichy zabójca” – tlenek węgla, inaczej nazywany czadem. Czad to nie dym, mimo że czad powstaje podobnie jak dym w procesie spalania. To co psuje powietrze, gryzie, śmierdzi, powoduje smog to dymy i zawarte w nich pyły zawieszone. Czadu, tego prawdziwego, nie wyczujemy organoleptycznie (przy użyciu zmysłów). Jest bezbarwny, bezwonny, nie ma żadnego smaku, tworzy we krwi trwały związek z hemoglobiną (substancją budującą czerwone krwinki), uniemożliwiając prawidłową pracę czerwonych krwinek i dyfuzję gazów oddechowych, w tym i transport tlenu do komórek organizmu.
Kiedy pojawiają się pierwsze objawy często na pomoc medyczną jest już zdecydowanie za późno. Jeśli z kolei stężenie czadu jest bardzo wysokie w bardzo krótkim czasie osoba ulegająca zatruciu traci przytomność. Najpopularniejszym objawem obecności tlenku węgla w powietrzu, w ilości przekraczającej stężenie zgodne z normami jest:
- uczucie nadmiernego zmęczenia,
- silne bóle i zawroty głowy,
- nudności, senność, duszność,
- kłopoty z oddychaniem,
- przyśpieszony, nieregularny oddech.
Jeśli obserwujemy bez żadnej zasadności, takie objawy u siebie, powinniśmy natychmiast otworzyć okna, by umożliwić dostęp świeżego powietrza. Następnie należy bezzwłocznie zadzwonić pod numer alarmowy 112. Gaz sam w sobie także nie ma zapachu, ale by zapewnić bezpieczeństwo użytkownikom instalacji gazowych, jest sztucznie nawaniany tzn. dodawane są do niego substancje nadające mu charakterystyczny, dość ostry zapach.
Choć para wodna nie jest związkiem trującym, Jej nadmiar, nieprawidłowo wysoka ilość w pomieszczeniu także może wywołać podobnie nieprzyjemne odczucia, co zatrucie czadem. Ingerencja medyczna zwykle nie jest konieczna, wystarczy opuścić pomieszczenie, wywietrzyć je, to przebywanie na dłuższą metę w pomieszczeniu, z którego wentylacja nie odprowadza odpowiednio pary wodnej, może przynieść skutek w postaci poważnych chorób dróg oddechowych. Warto na przyszłość zaopatrzyć się w czujnik czadu i dymu, aby zawczasu sygnalizował nam że coś jest nie tak.
Jak poprawić jakość wentylacji?
Zasady poprawnego działania wentylacji powinny być przestrzegane zarówno przez mieszkańców domów jak i bloków. Zacznijmy od tego, co wielu użytkowników wentylacji robi, a czego się robić nie powinno, czyli zakrywanie kratek wywietrznikowych. Jeśli zasłonimy światło kratki wywiewnej to instalacja wentylacyjna nie będzie mogła działać prawidłowo i to bez względu na Jej rodzaj, doskonałą sprawność i skuteczność. Kratki wentylacyjne powinniśmy oczyszczać z kurzu i pajęczyn. Może to podnosić skuteczność wentylacji o nawet 60%. Nie zaleca się oczywiście zdejmowania z wywiewów całkowicie kratkowej osłony na stałe, ale zaleca się jej regularne oczyszczanie. Całkowite wyjęcie kratki spowoduje narażenie nas na przedostawanie się do naszego mieszkania lub domu niepożądanych zanieczyszczeń.
Pomocna w usprawnianiu działania wentylacji jest metoda hybrydowa, czyli zainstalowanie kapy, inaczej hybrydowej nasady kominowej. Jej montaż nie wymaga aktualizacji projektu budowlanego. Pomocne są nawiewniki okienne. Można też stosować instalację mechaniczną wywiewną. U wlotu kanałów wentylacyjnych, zamiast kratek wentylacyjnych, montuje się miniwentylatory wyciągowe. Jeśli w danym pomieszczeniu nie ma kanałów wentylacyjnych, bo pierwotne jego przeznaczenie było inne, można zakupić wentylator montowany na oknie, albo w ścianie zewnętrznej budynku. Jedyna kwestia, która nas w tym temacie ogranicza to zezwalające na to w danym miejscu przepisy prawa budowlanego. Nie wolno wentylatorów stosować w pomieszczeniach z otwartymi paleniskami.
Przydatne i bardzo praktyczne nowinki w dziedzinie wentylacji to:
- Wentylacja higrosterowana – urządzenia wentylacyjne wyposażone w wilgotnościomierz, który w przypadku przekroczenia ustalonego poziomu wilgotności względnej, załącza wentylację.
- Kratki termosterowane – włączają się w zależności od temperatury otoczenia.
- Nawiewniki ciśnieniowe – regulują przepływ powietrza tak, żeby ciśnienie wewnątrz nie było niższe niż na zewnątrz. Najefektywniejsze są instalacje nawiewno-wywiewne i rekuperacyjne.
Regularne przeglądy kominiarskie
Aby mieć pewność, że instalacja wentylacyjna, ta jedna z najważniejszych w budynku instalacji, prawidłowo działa i zapewnia nam bezpieczeństwo na odpowiednim poziomie powinniśmy poddawać ją obowiązkowym, okresowym przeglądom kominiarskim. Jeśli zauważymy jakieś nieprawidłowości np. nieprzyjemne zapachy, woń stęchlizny, parowanie okien, skraplanie się wody na szybach po wewnętrznej stronie, długo utrzymujące się na glazurze kropelki skroplonej pary po kąpieli, wykwity pleśni, ciąg wsteczny, to powinniśmy zgłosić ten fakt administratorowi budynku. Natomiast jeśli dotyczy to naszego obiektu np. domku jednorodzinnego to należy zgłosić się do kominiarza, prosząc po prostu o przegląd kominiarski.
Test kartki i świecy
Jeśli nie jesteśmy pewni, czy coś jest nie tak, możemy wykonać dwa proste testy: kartki i świecy. Choć pamiętajmy, że gdy coś wzbudza nasz niepokój, a dotyczy to naszego bezpieczeństwa ostrożności nigdy za wiele. Doświadczenie to może jednak być ciekawym eksperymentem do pokazania najmłodszym, by wytłumaczyć im łatwiej prawa fizyki.
Zacznijmy od kartki. Gdy instalacja działa prawidłowo, to przyłożona do kratki wyciągowej kartka „przyklei się” do niej i będzie się trzymać. Natomiast jeśli ciąg powietrza jest zbyt słaby, kartka spadnie. Jeżeli kartka spadła to uchylamy okno i sięgamy po świecę. Zapaloną zbliżamy do kratki. Jeśli płomień stoi w bezruchu i trwa niezmiennie bez odchyleń to znaczy, że instalacja wentylacyjna przestała działać i ciąg powietrzny ustał. Z kolei jeśli płomień odchyla się w przeciwnym kierunku niż kratka to mamy do czynienia z tzw. ciągiem wstecznym. Natomiast jeśli płomień kieruje się w stronę kratki, ale bardzo leniwie się odchyla, może to oznaczać, że ciąg powietrza jest słaby.